Kraków wiek XI i początek XII

Po śmierci biskupa Stanisława ze Szczepanowa król Bolesław II Śmiały został zmuszony do opuszczenia kraju. Na tronie zasiadł Władysław I Herman. Za jego przyczyną w 1079 roku Kraków przestał być stolicą Polski na rzecz Płocka. Według tradycji, ten sam władca w 1085 roku zlecił budowę kościoła św. Idziego w Krakowie, jako dziękczynienie po urodzeniu syna Bolesława Krzywoustego. Zlecił także aby ciało zamordowanego przed dziesięciu laty biskupa Stanisława przeniesiono i pochowano w katedry wawelskiej. Później powstała legenda o rozbiciu dzielnicowym Polski jako karze za morderstwo. Według niej polska rozpadła się tak jak członki poćwiartowanego biskupa. I to właśnie za wstawiennictwem św. Stanisława oczekiwano cudu zjednoczenia Polski po rozbiciu dzielnicowym.
Około 1090 roku także król Władysław I Herman, zaczął budowę drugiej katedry na Wawelu. W 1102 roku zmarł a jego ziemie - Mazowsze przejął Bolesław III Krzywousty. Panował on także na Śląsku, w Małopolsce i ziemi lubuskiej.
Według relacji Wincentego Kadłubka Bolesław popadł w konflikt z bratem Zbigniewem, którego skazał na wygnanie. Zbigniew za sojusznika miał niemieckiego króla Henryka V i prawdopodobnie w 1109 roku miała miejsce bitwa na Psim Polu, którą wygrali Polacy. Decyzją władcy Zbigniew po powrocie do Polski został z rozkazu brata oślepiony i wkrótce po tym zmarł.
Za to wykroczenie Bolesław Krzywousty został obłożony klątwa kościelną, za co musiał odpokutować postem, pielgrzymkami i rozdawaniem jałmużny.
Bolesław Krzywousty zmarł w 1138 roku. Na mocy testamentu wprowadził w Polsce zasadę senioratu. Podzielił Polskę między swoich synów. Najstarszy - "princeps" władał dzielnicą senioralną - Małopolską i Pomorzem Gdańskim. Władysław Wygnaniec otrzymał Śląsk, ze stolicą we Wrocławiu, Bolesławowi Kędzierzawemu przypadło Mazowsze, ze stolicą w Płocku. Mieszko Stary władał Wielkopolską, a Henryk Sandomierski ziemią sandomierską.